Henneman

Brabantse Koffie (Kerstmis) slot

Hij woonde al jarenlang in een klein huisje op de hei. Gradje was een tikkeltje een wereldvreemde man van net in de dertig. Een rare snijboon. Zo werd er dan ook in het dorp over hem gesproken. Gradje woonde in het huisje van zijn ouders, die jaren geleden waren overleden. Hij had met veel moeite de lagere school afgemaakt. Hij had er negen jaar over gedaan en toen vond het hoofd van de school dat hij eigenlijk te oud was om nog op zijn school te blijven. En gezien zijn leeftijd en lichaamsbouw viel daar ook wel wat voor te zeggen, maar verstandelijk gezien viel hij absoluut niet uit de toon bij zijn klasgenootjes, of misschien ook wel. Enfin, Gradje was een zonderling, daar was iedereen het wel over eens. Na de lagere school bestond zijn wereld uit niet veel meer dan wat rondscharrelen bij het kleine huis van zijn ouders. Toen zijn vader stierf was zijn verdriet groot, maar toen had hij in elk geval nog zijn moeder die voor hem zorgde. Na de dood van zijn moeder werd het leven moeilijk voor Gradje.

‘Ge zut toch zo’n jong hebben,’ zei mevrouw Jansen tegen mevrouw Gerritsen. ‘Ik zeig tegen ons Marietje, zorg ervur dètie niks bè oe utvrit. Hij waar vurrige week bè hur erpel kommen brengen. Maar joa, ge wit ut moar nooit bè dè sort gasten.’
Mevrouw Gerrtisen knikte.
‘Gottegot Klaartje ge moet ur nie an denken,’ voegde mevrouw Jansen er nog aan toe.
‘Zeg dè wel Sientje, wè hè onze lieve Heer toch vrimde kostgangers.’
‘Af en toe zudde willen…’ Mevrouw Jansen maakte haar zin niet af, maar mevrouw Gerritsen voelde feilloos aan wat buurvrouw haar wilde zeggen.
‘Dè’s woar. Ge meugt ut nie zeigen, moar ut war bitter gewist as dè soort gasten ergens in een gesticht zaten in ploats van dè ze zomoar overal  vrij rondloepen. Dur is weiter niemus die dur op let.’
‘Och mè Gradje goat ut nog wel, moar die jongen van die van Stevens… Hoe hiet ie ok al wir?’
‘Ik mèn Freek of Frits of zoiets. Ik kan ut oe nie zeigen,’ was het antwoord van mevrouw Gerritsen. ‘Witte gè Sientje, dè ze die jongen van Stevens un poar moand gelejen hèn opgevat. Hij hai smerrige buukskes bè zich. T’is goed dèt ur iemes noar kekt.’
‘Zeig dè wel,’ zei mevrouw Jansen en ze was stellig in haar mening.
‘Itte gullie nog wè bizunders mè de Kerst?’ vroeg mevrouw Gerritsen.
‘Wij houwen niet zo van al dieje poespas Gewoene kost, dès ut beste.  Un stukjes vèrrekensvlis, bontjes en erpel mè un bietje saus, moar urst  un goei kumpke rundssoep en as toetje vanielliejepudding. Eigengekokt want bè ons hè niemus ut op dè grei wè kant een kloar te koep is. Nieje… bè ons willen ze allien pudding van vorse romme.’
‘Wij hèn ijs noa,’ antwoordde mevrouw Gerritsen droog. ‘Mè slagroom.’
‘Tja ieder zunne meug….’

Het is kerstavond. Net even buiten het dorp aan het begin van de heide was Gradje druk doende om het grindpad bij het kleine huisje te harken. Hij had zich voorgenomen dat het pad met Kerst er pico bello uit moest zien. Hij had in een spar die hij een paar jaar geleden in de tuin had gepland twee gekleurde kunststof kerstballen gehangen en van zilverpapier had hij een soort piek gemaakt. Gradje droeg grijze oorwarmers en een gebreide rode muts. Over zijn blauwe overall droeg hij een blauwgrijs wollen vest. Gradje leefde altijd toe naar de Kerstavond. Zijn moeder maakte er altijd een feest van, met balkenbrij en met zelfgemaakte worstenbroodjes. Maar sinds de dood van zijn moeder nam Gradje genoegen met een blik knakworstjes. Met een lik mosterd. En een kop koffie en een citroentje met suiker na. Dat was zijn kerstavond. Zo ging het al vele jaren, in het kleine huisje op de hei. Gradje Verberk, helemaal alleen en op zich zelf aangewezen. 
Het leek wel of er sneeuw in de lucht zat. Het was buiten grijs en grauw en de koude snijdende wind  maakte het buiten onaangenaam. Het deerde Gradje blijkbaar niet. Hij bleef maar doorgaan met het harken van het tuinpad en het leek wel of hij ontevreden bleef over het resultaat van zijn inspanningen. Steeds maar weer begon hij opnieuw. Heel zorgvuldig harkte hij keer op keer het tuinpad met de kiezelsteentjes.
Het werd al donker en nog steeds was Gradje buiten. Toen begon het te sneeuwen en ondanks dat bleef Gradje maar doorgaan. Na een half uur lag er een dikke sneeuwlaag, maar Gradje probeerde zo goed als het ging het tuinpad schoon te houden. Hij harkte als een bezetene. Steeds maar weer probeerde hij de sneeuw te verwijderen en hij begon zelf steeds meer op een sneeuwpop te lijken.

Een paar dagen na Kerstmis hebben ze hem gevonden. Hij was aan onderkoeling overleden. Hij had de hark nog in zijn hand. Op het aanrecht stond een blikje knakworst. Het blikje was nog niet opengemaakt. Naast het blik stond een aangebroken pot mosterd. Daarnaast de bijna lege fles citroenbrandewijn.  Op de schouw heeft de politie een enveloppe gevonden met daarin een briefje. De hoofdagent heeft de enveloppe opengemaakt en daarna het korte briefje voorgelezen aan zijn collega. De paar korte zinnen zeiden veel.
“Mama en pappa. Ik mis jullie vershirklijk. Maar ik moet urst het tuinpad nog harke… en dan is alles wir netjes en dan is ut klaar.”

Bij de supermarkt staan mevrouw Jansen en mevrouw Gerritsen.
‘Tis toch wè Klaartje. Hedde ut al geheurd?’
‘Van die jongen van Verberk…? Joa, de pliesie zin dettie doodgevrorren is. Ut zèn toch eigenlijk moar tobbers, durum zin ik loast ok al tegen oe, dèt ut bitter war ès ze de zo’n in un gesticht zun doen. Doar hèn ze van allus en dan is ur ok iemes die dur op kan letten. Moar joa Sientje, dur moeten urst ongelukken gebeuren…’
‘Joa Klaar, gelijk heddu. Hedde gullie ut eigenlijk  nog gezellig gemoakt?’
‘Dè zeker, we hèn gegoermet.’
‘Wij ok en doarnoa nog een potje gerikt…’
‘Dan is ut ok zo loat, nie?’
‘Dè kunde wel zeggu.  Zeker es ut gezellug is.’
‘Joa, en zeker mè Kerst.’
‘Wij hèn ok nog un schon verjoardagsfist gehad. Van onze Harrie….’
Even later gaan ze samen nog druk pratend de supermarkt binnen. Ze moeten nog boodschappen doen voor oudejaarsavond en even verderop luidt de koster de kerkklokken voor de begrafenis van Gradje Verberk. De moeder van Gradje had dit indertijd nog zo geregeld.


Houdoe    en  fijne dagen....
Jacob Henneman

Henneman-bont